Bitcoin: drie vooroordelen ontkracht

Anderhalf jaar geleden kocht ik voor honderd euro aan bitcoins. Vandaag de dag zijn ze 550 euro waard. De bitcoin wordt in de media vaak in een negatief daglicht geplaatst. Geheel ten onrechte vind ik. In deze blogpost zet ik de voors en tegens naast elkaar en leg ik uit waar die negativiteit rondom de bitcoin vandaan komt.

Laat ik beginnen bij het begin: de bitcoin is een volledig veilige, digitale munt die wordt ondersteund door een wereldwijd computernetwerk. De computers in dit netwerk heten ‘miners’ en maken transacties mogelijk. Diverse bedrijven en individuen die geloven in de bitcoin stellen hiervoor apparatuur beschikbaar. Bijkomend voordeel? Ze kunnen er zelf ook bitcoins mee verdienen. Voor bitcoins betaal je standaard een transactievergoeding. Als bonus ontvangt elke tien minuten één random gekozen miner ergens ter wereld een bedrag in bitcoins. Stel je een snellere machine beschikbaar voor het computernetwerk? Dan is de kans op deze bitcoin-prijs hoger dan als jouw computer traag is. Door deze betalingen blijft het netwerk continu in stand.

Hoe komt het nu dat de bitcoin vaak negatief in het nieuws komt? Dit heeft te maken met het feit dat de bitcoin is opgebouwd op basis van een aantal ideologieën. Ik zet ze eens op een rij:

• Eén munteenheid voor iedereen
• Doordat bitcoin open source is, is de code voor iedereen inzichtelijk
• Niemand is eigenaar van het bitcoin-protocol
• Betalingen zijn anoniem uit te voeren
• Betalingen in het verleden zijn niet terug te draaien
• Er zijn maximaal 21 miljoen bitcoins beschikbaar

Op basis van deze idealen kun je je wel indenken welke partijen er belang bij hebben om de digitale munteenheid tegen te houden. Zo krijgen banken minder geld op hun spaarrekeningen als mensen investeren in bitcoins. Wisselkantoren verliezen inkomsten uit transactiekosten, doordat je met bitcoins helemaal geen wisselkantoor meer nodig hebt om internationaal geld over te maken. Ook overheden zijn niet blij met bitcoin. Ze zijn namelijk niet bij te drukken en dus niet te beïnvloeden. Er zijn 21 miljoen bitcoins en dat is het.

De laatste tijd zie ik veel negatieve berichten van partijen die er veel belang bij hebben dat deze munteenheid niet te groot wordt. Men zegt dat het een criminele munteenheid betreft, gebruikt voor witwassen. Of dat het door de hoge fluctuatie geen stabiele en betrouwbare munt is. Zaken die in mijn ogen niet, of slechts gedeeltelijk, waar zijn.  

1. De bitcoin is niet stabiel

De prijs van bitcoin fluctueert behoorlijk, van dag tot dag en van uur tot uur. Zeker als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de euro. Zo’n sterke fluctuatie wordt vaak geassocieerd met instabiliteit of onbetrouwbaarheid. Echter, als je kijkt naar de ontwikkeling die bitcoin door de jaren heen heeft gemaakt, dan is het een zeer stabiele lijn omhoog. Sterker nog: veel stabieler dan de euro. Omdat bitcoin een internationale munteenheid is, heeft ze geen last van landsgrenzen en is ze overal in te kopen en uit te geven. Wat ook helpt? Dat is dat bitcoins steeds meer worden gezien als alternatief voor goud. Vroeger stapten mensen over naar goud zodra een munteenheid instabiel werd. Goud heeft tenslotte een redelijk stabiele waarde. Tegenwoordig zie je dat mensen in instabiele situaties ook overstappen op bitcoin. Hierdoor heeft bitcoin een stabiele groeivorm. Er is namelijk altijd wel ergens een slecht presterende munteenheid, waardoor mensen massaal overstappen naar een alternatief. Hierdoor kent de wereldwijde prijs van de bitcoin een stabiele stijging. 

De euro is ongelimiteerd bij te drukken door overheden. Momenteel wordt er zelfs zo’n 24.000 euro per seconde bijgedrukt. Het gevolg: elke seconde zijn ook de euro’s op jouw bankrekening minder waard. Een bitcoin is niet bij te drukken. Het kan dus zomaar zijn dat een deel van de stijging in de bitcoin-prijs komt door het vele bijdrukken van euro’s.

Stel nou eens dat je zou denken in bitcoins. Dus: je koopt brood bij de bakker in bitcoins en rekent alles om in bitcoins. Als je dan kijkt naar de eurowaarde van een bitcoin, dan is de euro bezig aan een vrije val. Gelukkig denken we (nog) niet in bitcoins. Zo’n denkwijze versterkt echter wel het beeld dat de prijs van een munt niet zozeer een waarde is, maar meer een berekening van het verschil tussen twee valuta’s. Als de waarde van één valuta sterk afneemt, dan wordt de andere valuta een stuk waardevoller.

2. Er zijn criminaliteit- en witwaspraktijken in bitcoins

Bitcoins worden opgeslagen in portefeuilles (wallets). Je bent eigenaar van een portefeuille, omdat je in het bezit bent van de bitcoin-bestanden (private keys). Elke portefeuille is anoniem. De bitcoin-transacties zijn echter wel publiekelijk zichtbaar. En iedereen kan zien wat er in een portefeuille zit. Kortom: bitcoins zijn standaard anoniem, maar tegelijkertijd heel open. Voor criminelen is dit anonieme aspect natuurlijk zeer interessant.

Een ander voordeel van bitcoins is dat je er internationaal mee kunt betalen. En juist die combinatie van anoniem en internationaal zorgt ervoor dat ook sites als Silk Road (een marktplaats voor vrije handel in onder meer wapens en drugs) handelen in bitcoins. Je zou kunnen zeggen dat bitcoins criminaliteit vereenvoudigen. Maar was deze criminaliteit er niet geweest zonder bitcoins? Hadden de euro en de dollar een rem op de criminaliteit gezet?

Het anonimiteitsaspect van bitcoins kan criminaliteit in de hand werken, maar biedt ook veel voordelen. Bijvoorbeeld voor consumenten. Ze kunnen namelijk betalen zonder later nog benaderd te worden door de leverancier.

Als je vandaag de dag euro’s omzet naar bitcoins is de controle heel strikt. Je moet van alles doorgeven: van je naam tot je BSN. Dit maakt het voor bijvoorbeeld de Belastingdienst makkelijker om te traceren welke portefeuille van wie is. Toch blijft het wel mogelijk om dit geld daarna redelijk anoniem te verspreiden over vele portefeuilles.

3. Bitcoin is onbetrouwbaar

We hebben het al gehad over de stabiliteit van bitcoins. Ja, de koers fluctueert, maar over een langere periode is het een lange, stijgende lijn. Tuurlijk, er kan zomaar een beurscrash komen, maar is dit risico dan niet aanwezig voor de euro of de dollar? Omdat de bitcoin een wereldwijde munt is, is het risico op een crash veel minder groot. Zeker in het geval van bitcoins, omdat dit een redelijk eenvoudige munteenheid is. In het verleden hebben we een crash gezien van een andere grote digitale munt Ethereum. Dit kwam door een fout in de munteenheid. Ethereum is echter veel complexer van aard en heeft ook meer mogelijkheden. Na verloop van tijd wordt zo’n munteenheid veel sterker en betrouwbaarder. Bitcoin is sterk en veel minder complex.

Wat ook invloed op de bitcoin heeft gehad is de diefstal bij bitcoin-bank Mt. Gox. Dit kwam echter niet door een onveilige munt, maar doordat de bank niet goed beveiligd was. De bank had de digitale kluisdeur openstaan en iemand die langsliep heeft een hoop bitcoins meegenomen. Dit betekent dus niet dat de bitcoins onbetrouwbaar zijn. Wat wel vreemd is: door deze diefstal daalde de prijs van bitcoins, omdat er werd gesuggereerd dat dit aan de bitcoins lag. De bitcoins zelf zijn tot op heden zeer betrouwbaar; de bitcoin-banken moeten nog wel hun betrouwbaarheid bewijzen.

Een nieuwe ontwikkeling is dat China de bitcoin verbied. Dit omdat er tegenwoordig ook veel investeringen in bedrijven worden gedaan in bitcoin, China vind dit een riskante ontwikkeling, mede omdat ze hiermee de controle verliezen op de investeringen. Ook heeft de bitcoin mogelijk impact op de eigen munteenheid. De handel kantoren in China worden gesloten. Dit heeft de afgelopen week een negatieve impact gehad op de waarde van de bitcoin. Toch kan door de internet aard van de bitcoin gewoon gehandeld en betaald worden in China met bitcoins en de Chinese zijn niet hun bitcoins kwijt. Het enige probleem is dat ze als ze de bitcoins willen omzetten naar een andere valuta dat ze aangewezen zijn op buitenlandse handels kantoren die via het internet te bereiken zijn. De prijs is inmiddels weer gestabiliseerd en aan het stijgen.

Zijn er dan geen nadelen aan bitcoin?

Bitcoin is niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Een belangrijk minpunt is het energieverbruik van het miners-netwerk. Er wordt wereldwijd gestreden om de tienminutenbonus en transactie-inkomsten. Zoals eerder gezegd gaat deze strijd om rekensnelheid. Overal ter wereld staan miners enorm hard te werken om elke tien minuten de bonus binnen te halen. Dit kost stroom. Veel stroom. Momenteel komt die stroomconsumptie overeen met het stroomverbruik van het hele land Ecuador.

Momenteel kunnen banken een bedrag meerdere keren uitlenen. Een simpel voorbeeld. Aannemer Klaas rondt een grote opdracht af en krijgt hiervoor een miljoen euro. Dit geld zet Klaas op de bank. De bank leent dit geld uit aan Truus, die een winkel wil gaan opstarten. Om deze winkel te bouwen wordt Klaas ingehuurd en Truus betaalt Klaas hiervoor een miljoen euro. Klaas zet dit weer op de bank. Truus heeft echter meer geld nodig en leent opnieuw een miljoen. Truus betaalt Klaas een miljoen om verder te bouwen, Klaas zet dit weer op de bank. Waar zijn we uiteindelijk op uit gekomen?

• Klaas denkt drie miljoen op de bank te hebben
• In werkelijkheid heeft de bank maar een miljoen
• Truus heeft twee miljoen geleend
• In werkelijkheid is de een miljoen van Klaas twee keer uitgeleend
• Er is niet meer dan een miljoen in het spel geweest
• Als Klaas zijn drie miljoen wil opnemen heeft de bank een groot probleem

In werkelijkheid gebeurt dit vaak wel een keer of zes. Veel meer mag van de wet niet. Er is hierdoor veel geld te lenen in de markt. Oftewel: zonder dit principe had Truus nooit een winkel kunnen beginnen. Met bitcoins is dit een stuk lastiger, omdat er veel kleine spelers zijn die het geld voor zichzelf houden of maximaal een keer uitlenen. Als bitcoins of een alternatieve munt echt populair worden komt er minder geld op de markt om te lenen.

De transactietijd van bitcoins lijkt laag. Het kan bij een betaling zomaar tien minuten duren voordat je een definitieve bevestiging krijgt dat het gelukt is. Als je bijvoorbeeld een ijsje zou willen kopen geef je bitcoins aan de verkoper. De eerste van het bitcoin-netwerk geeft aan dat je genoeg geld hebt voor dit ijsje. Toch is de betaling pas definitief na tien minuten. In werkelijkheid gebeurt dit ook bij euro-banken; daar kan het twee tot drie dagen duren voordat de betaaltransactie is verwerkt. Banken verbergen dit echter grotendeels. Bij bitcoins is dit probleem zichtbaarder. In werkelijkheid is de snelheid van bitcoin-transacties echter juist erg hoog in vergelijking met banken.

Conclusie

Al met al denk ik dat digitale munteenheden echt de toekomst hebben. Het is op dit moment in ieder geval een goede plek voor spaargeld waar je een hoog rendement op wilt. Let wel op de berichtgeving van banken en overheden hierover. Deze is veelal gekleurd, omdat zij grote belangen hebben die tegen bitcoins werken.

Nu kreeg ik van een opmerking dat het risicoprofiel van de bitcoin hoog is en dat je ook je volledige investering kwijt kunt raken. Hier ben ik het dus niet mee eens. De euro is een munt met veel meer risico. De eerst volgende crisis kan beter een deel van je kapitaal in bitcoins  opgeslagen hebben, de euro als regionale munt gaat het zwaar krijgen met het huidige beleid.